Meimaand grasmaand in het Dréents

In mei verscheen het verhaal van Roelof Bonder over ‘meimaand grasmaand’ op de website van Historisch Gasteren. In het Nederlands. Op verzoek van Roelof is het door Jan Hartlief, ambassadeur van het Huus van de Taol, vertaald in het Drents. Die vertaling willen we jullie niet onthouden.

Meimaond grasmaond

In mei kunt de koeien het laand wel weer in. De gruunlaanden waren eerder in en um de Dréentse dörpen zoas in Gaastern bij de beekies te vinden. De beekdaolen van de Drentse Aa en het Aanloërdiepie waren wel de eerste graslanden um het dörp. De boeren hadden allemaol gemengde bedriefies. Op de essen haj het bouwlaand. De boeren, die het laand pachtten mussen de huur weer betaolen – de pacht luup van mei tot november.

As het gras lang genog was, weur der meeid met de zwao, zoas de zeis nuumd weur in de Dréentse dörpen. Op de foto wordt het gras meeid veur de boerderij op Brink 6 met een zwao deur een pop die daor ter gelegenheid van het 50-jaorig bestaon van de schooul in Gaastern in mei 1980 was hénzet. Op het bordtie stiet: ‘Nog ee’m (even) wat gras maaien en dan hen ’t feest’.

As het een dag in het veurjaor regende, zee mien pap wel es, “het gras gruit de koeien zo de bek in.” Um een zwao scharp te maoken gung men die haoren, dan had men een haorspit en een haorhaomer neudig en gung men zogezegd ‘de zwao kold smeden’, dat was vakwark.

 

Dan kun men begunnen te meeien en dat was ok slagwark, teminnen dat zee ik daor altied tegen. Tussen het grasmeeien deur mus de zwao wel es scharp maokt worden, dat dee men dan met een ‘strekel’ (ok wel zichtstien) , een lattie met een wetsteentie. Daornao konj an het heuen um veur de winterveurraod te zörgen, dat was dan in het lést van juni, vaok tiedens de TT-week in Assen.

Vrogger kwamen de ‘Hannekemaaiers’ oet Westfalen of Oost-Friesland te grasmeeien in de greùnlaanden in Grunnen, Drenthe en Friesland. Dat waren seizoenarbeiders, hiel arme boeren um nog wat bij te verdienen.

Met de toenimmende mechanisaotie en de ruilverkaveling, het klimaot en de grondpriezen niet te vergeten, is der veul veraanderd in de kliene Drentse dörpies. Op de drassige weilanden en de te kleine percelen kunden de trekkers en de boeren niet veuroet. Deur de ruilverkaveling is het graslaand langs de beken overgaon naor ‘Het Drentse Landschap’ en ‘ Staatsbosbeheer’. Daor wordt het gras nou meeid deur umgebouwde sneischoevers van de pistes. De weilanden moet nou verschraolen.

Bij oes thuus op ‘De Volharding’(Oosteinde 21) weur in het begun meeid met een tweepeerds meeimesjien. Dat was in de jaoren ’30, ’40 en ’50. Dat was toen gras um te heuien. Het heui gung allemaol lös de schuur in, de korenschoven kwamen der bovenop. As het heui lös de schuur in gung mus het goed dreug wezen. Aj dan deur het dörp fietste reuk het hier en daor wel es naor heuibrui. Bij sommige boeren mus het heui dan oet de schuur haold worden en daor stun meesttieds de brandweer bij. Deur heuibrui bint ok wel es boerderijen aofbraand. Ok kwamen ze dan wel es langs van de verzekering. Een lange stang met een thermometer weur dan in het heu drukt um de temperatuur te meten.

Bij oes kwamen ok de trekker en de cyclomaaier (een mesjien met dreiende messen langs een trommel). Wat een verbetering. Tegenwoordig begunt men al in april gras te meeien um in te koelen. In de summer wordt der nog weinig heuid in verholding tot eerder. Het is nou veural nog veur de kalver en de peerden.

Roelof Bonder,
Mei, 2023

vertaling: Jan Hartlief